Zo door de jaren heen krijg ik regelmatig vragen over het aanleren van notenschrift. Voordat ik hier specifiek op in ga wil ik je meenemen naar een wetenschappelijk onderzoek rondom het aanleren van notenschrift.

Het onderzoek met als titel ‘Kinderen met rekenproblemen en het leren van het muzikale notatiesysyeem’ (2000 van B.S. Jaarsma en A.J.J.M. Ruijssenaars) was een verkennend onderzoek waarbij negen kinderen betrokken waren. Vijf kinderen hadden dyscalculie en vier niet (de controlegroep). De conclusie van het onderzoek was dat kinderen met rekenproblemen langer deden over de vraagstukjes van het notenschrift dan de kinderen zonder leerproblemen. Interessant!

Ik wilde het onderzoek graag lezen om handvatten te vinden om eenvoudiger het notenschrift aan te leren, maar helaas deze handvatten vond ik niet.

Het notenschrift is mij niet vreemd. Iedereen binnen ons gezin (veertien kinderen!) speelde vroeger een instrument. Zelf ben ik op mijn zevende trompet gaan spelen. De plaatselijke muziekvereniging was blij met ons :-).

Later, op het voortgezet onderwijs kregen we met de klas iedere week een uur muziekles. En ja, de hele klas moest noten leren lezen. Het was voor vrijwel iedereen een drama (zelfs voor de besten van de klas), maar niet voor mij. Met twee vingers in mijn neus doorliep ik de toets.

Ik had noten leren lezen door de grepen op mijn trompet, de tonen en het notenschrift te combineren. Ik speelde wat en leerde daarbij het notenschrift. Leren door te doen. Notenschrift leren om het noten leren lezen is abstract en zinloos. Alleen bij het bespelen van een instrument (en vergeet niet: een stem is ook een instrument) is het notenschrift aanleren functioneel.

Mijn lief vertelde mij dat zij een poosje gitaarles had gehad. De leraar leerde haar de combinatie van de grepen en het notenschrift. Maar in zijn enthousiasme zei hij er direct bij dat je die ene noot met verschillende grepen kan maken. Hierdoor raakte ze de weg kwijt en haakte af.

De gitaarleraar deed het met de beste bedoelingen, maar maakte het ongewild gecompliceerd. Als hij hetzelfde had gedaan wanneer zij het gitaarspelen enigszins onder de knie had en haar daarna het ‘foefje’ getoond had om noten ook middels andere grepen te spelen dan had zij er profijt van gehad.

Het aanleren van iets moet dus altijd een functie hebben. Ziet de leerling die niet dan zal het de focus verliezen. En dát geldt voor het hele onderwijssysteem.