Het klinkt best leuk ‘Mijn kind is hoogbegaafd’, maar eigenlijk is hoogbegaafdheid net zo lastig als het hebben van een laag IQ. In beide gevallen lopen de kinderen achterstanden op: de één vanuit het onvermogen en de ander vanuit zelfoverschatting en verkeerde leerstrategieën.

De minister van onderwijs vindt dat hoogbegaafden meer uitdaging nodig hebben. Het is inderdaad zo dat deze groep het leuk vindt om ingewikkelde vraagstukken op te lossen, echter er zit een keerzijde aan.

Van jongs af aan hebben hoogbegaafde kinderen, zichzelf een manier aangeleerd om tot oplossingen te komen. Neem bijvoorbeeld het rekenen. Deze kinderen zijn in staat om heel snel kleine rekensommetjes in hun hoofd te maken. Bijvoorbeeld 7+8 = 7+10-2 = 15. Prima bedacht, maar de sommen worden/zijn niet geautomatiseerd en dat is niet handig. Deze uitkomsten moeten geheel vanzelf komen. Deze sommen vormen de basis voor al het verdere rekenen. Op de basisschool lukt dit allemaal prima, echter in het VO zien we deze kinderen in de tweede klas stranden. Hier worden de vraagstukken dusdanig complex, dat de aandacht moet komen te liggen op de strategie van de aanpak. Wanneer iemand daarnaast ook nog alle sommetjes uit moet rekenen dan loopt het mis.

Ouders en begeleiders zitten continue in het spanningsveld van slimme, intelligente kinderen zonder basisautomatisering. Dit laatste heeft men vaak zelf, maar ook op school, niet in de gaten. Hoogbegaafde kinderen hebben het over ‘stomme sommetjes’, maar eigenlijk kunnen zij het gewoon niet. Daarnaast zien we dat ze, zonder inspanning, de basisschool doorlopen. Ze ontwikkelen weinig of geen leer- en studievaardigheden en ontdekken vervolgens in het voortgezet onderwijs, dat het niet meer zo vanzelf gaat. Als je niet geleerd hebt om ergens moeite voor te doen, dan vormt dit een probleem.

In mijn praktijk zie ik regelmatig hoogbegaafde kinderen. Ouders roepen hulp in, omdat de resultaten op school onder de maat zijn. Ondertussen zijn deze kinderen van mening dat ze zelf alles aan kunnen.

Omdat ze veel zaken doorzien, zijn hoogbegaafde kinderen in staat om hun omgeving te manipuleren en gebruiken ze hun intelligentie om problemen te ontwijken. Ze kunnen hun ouders door middel van argumentatie op een afstand houden, terwijl ouders wel zien dat er een probleem is. Vaak zie je, dat deze kinderen de neiging hebben om de regie in de opvoeding en het onderwijs over te nemen en zelf te bepalen wat goed voor hen is. Maar ook een hoogbegaafd kind kan de lange termijn nog niet overzien en heeft tegenwicht nodig.

Het is dus belangrijk dat hoogbegaafde kinderen extra hulp krijgen, hoewel zij zelf denken dat dit niet nodig is. En dát maakt het extra lastig voor de hulpverlener.