Een poosje geleden hoorde ik van een cursist die lesgeeft op een NT2 school (Nederlands als tweede taal) dat ze starten met het aanbieden van woordbeelden en daarna de spellingsregels aanbieden. Dat zette mij aan het denken, want als je de woordbeelden al kent, waarom dan nog de spellingsregels aanbieden?

Eerst maar eens terug naar de basis. Wat is spelling? Ik zocht het op bij VanDale.nl.

spel·ling (de; v; meervoud: spellingen)
schrijfwijze van de woorden

Spelling heeft dus te maken met de manier waarop individuele woorden geschreven worden.

Maar wanneer wij een vreemde taal leren, zijn we helemaal niet met spellingsregels bezig. Wel leren we in eerste instantie heel veel woordjes. Vanuit het Nederlands naar het Engels, Frans en Duits en andersom. Woordenlijsten waar geen regel aan te pas komt. En natuurlijk leren we wel over het gebruik van hoofdletters en meervoudsuitgangen en dergelijke, maar regels zoals we die op de basisschool aanbieden voor het leren van woorden? Die gebruiken we niet bij het aanleren van een vreemde taal. Wat we wel zien is dat de woorden een samenhang hebben. In eerste instantie inhoudelijk, maar vaak ook omdat ze op elkaar lijken. Lang, gang, behang, nou dan zal zang er ook wel zo uitzien.

Oké, even een testje (en kom je uit het onderwijs, dan mag je deze overslaan :-)). Ken jij bijvoorbeeld de regel ‘als je na de g een t hoort, dan schrijf je een woord altijd met cht in plaats van gt die je hoort’? En pas je deze regel toe wanneer je schrijft? Oftewel, als je in een zin het woord kracht gebruikt denk je er dan over na dat je na de g een t hoort en dus het woord kracht met cht moet schrijven? Of ken je het woordbeeld en reproduceer je dat gewoon?

Men zegt dat spellingsregels er voor zijn om de woorden te kunnen vormen. Maar als je al weet hoe je de woorden moet schrijven, waarom dan nog de spellingsregels gebruiken? Is dat niet het paard achter de wagen spannen? Het uitgangspunt kan nog zijn, dat wanneer je een woord niet kent dat je dan de spellingsregel kan gebruiken om er alsnog uit te komen. Maar het is echt een illusie om te denken dat ieder kind dan even een spellingsregel uit de hoge hoed tovert. Nee, wij gaan naar het woordbeeld. (Je zal het woord illusie niet kennen. Nou, dan kom je er met de lange- en korte klank- regel er ook niet uit)

Enkele weken geleden kreeg ik een uitnodiging van een andere cursist om eens bij haar op school te komen kijken hoe de lessen daar vormgegeven worden. Inderdaad ook een NT2 school, dus op naar het NT2 Mundium College in Roermond!

Wat me al direct opviel was dat er geen regels werden aangeboden maar dat men uitging van een woord of woordengroep. Zo kan het dus ook.

Tijdens mijn bezoek waren de woorden die eindigden op -eren aan de beurt. De leerkracht liet op het smartbord een afbeelding van knikkeren zien, benoemde het woord en liet zien hoe het geschreven werd. Er was ruimte voor de leerlingen om het woord in hun eigen taal te benoemen (wist je dat er in Syrië verschillende woorden voor knikkeren bestaan?) Daarna kwamen woorden uit dezelfde woordengroep aan de beurt, maar zonder spellingsregels te benoemen.

Het deed mij denken aan de manier van lesgeven in groep 1 en 2. Eenvoudig, praktisch en effectief.

NT2 onderwijs zoals ik dat bij het Mundium College heb gezien, zou voor kinderen die worstelen met al die spellingsregels een verademing zijn!

Dat wij regels hebben bedacht waarom we woorden schrijven zoals we doen, is één ding. Maar het is niet nodig om alle regels te kennen om de taal toch goed te kunnen gebruiken. Ik kan prima overweg met mijn auto en toch hoef ik niet te weten hoe hij werkt om van A naar B te kunnen komen.

En dat geldt ook voor spellingsregels. Volgens mij moeten we onze leerlingen alleen lastigvallen met regels bij woorden waarbij je altijd na moet denken wanneer je ze schrijft. Inderdaad, de werkwoordspellingsregels.

PS. Tijdens mijn bezoek aan het Mundium College kwam ook het gebruik van IQ testen langs. Ik ben er altijd huiverig voor, maar ik werd aangenaam verrast … Binnenkort meer!

Als ik een docent Nederlands ontmoet kan ik het nooit laten om ze te vragen waarom we leerlingen al vanaf groep 7 en verder op de middelbare school zo ontzettend lang vermoeien met redekundig en taalkundig ontleden. Er wordt altijd gezegd dat dit belangrijk is voor het aanleren van vreemde talen (*). Vanuit dat standpunt gezien is het dus niet gek dat we dit aanbieden. En toch …Ik weet het, dat valt weer onder grammatica, maar als de wereld de regels al aan zijn laars lapt, wie zegt dan dat ik dat niet mag doen :-).

*Overigens is dat redekundig en taalkundig ontleden ook weer stof voor een nieuw blog. Het zit al in mijn hoofd, het moet alleen nog op ‘papier’.